Odkup energii z OZE – co to znaczy i dla kogo?
Odkup energii z odnawialnych źródeł (OZE) to mechanizm, dzięki któremu energia elektryczna wytworzona w instalacjach takich jak farmy fotowoltaiczne, elektrownie wiatrowe czy biogazownie trafia bezpośrednio do podmiotu zajmującego się obrotem energią lub jej agregacją. W praktyce oznacza to, że właściciel instalacji nie zużywa wytworzonej energii na własne potrzeby (jak prosument), ale sprzedaje całość wyprodukowanej energii elektrycznej – na zasadach rynkowych lub w ramach indywidualnie negocjowanych kontraktów.
To rozwiązanie jest przeznaczone przede wszystkim dla średnich i dużych wytwórców, (w Photon Energy pracujemy z wytwórcami dysponującymi mocą zbliżoną i przekraczającą 1MW) którzy działają na zasadzie wytwórcy zawodowego, a nie prosumenta. Najczęściej są to:
- farmy fotowoltaiczne należące do inwestorów indywidualnych, funduszy lub spółek celowych (SPV),
- biogazownie rolnicze i przemysłowe, które sprzedają energię elektryczną do sieci,
- elektrownie wiatrowe, zarówno pojedyncze turbiny, jak i całe farmy,
- instalacje hydroenergetyczne lub hybrydowe źródła energii.
W ostatnich latach odkup energii z OZE zyskał na znaczeniu, ponieważ coraz więcej instalacji kończy okres wsparcia w systemie aukcyjnym FIT/FIP i musi przejść na wolnorynkowy model sprzedaży. Dodatkowo, rosnąca liczba projektów fotowoltaicznych sprawiła, że rynek odkupu energii z PV stał się jednym z najbardziej konkurencyjnych segmentów energetyki odnawialnej w Polsce.
Firmy zajmujące się odkupem energii, zwane często agregatorami, oferują różne modele współpracy – od prostych kontraktów opartych o ceny giełdowe, po długoterminowe umowy PPA (Power Purchase Agreement), które zapewniają inwestorowi stabilność przychodów na kilka lub kilkanaście lat.
Dla wytwórcy energii najważniejsze jest, że odkup energii z fotowoltaiki nie oznacza oddania jej za z góry ustaloną, niską stawkę, jak to bywało dawniej. Dziś jest to elastyczny, rynkowy proces, w którym można aktywnie zarządzać produkcją, czasem sprzedaży i sposobem rozliczeń, aby uzyskać jak najwyższą cenę za każdą megawatogodzinę.
SMART OFFTAKE – inteligentny odkup energii z fotowoltaiki dla maksymalizacji zysków
Smart Offtake to nowoczesny model odkupu energii z OZE, zaprojektowany przez Photon Energy z myślą o dużych wytwórcach zielonej energii – właścicielach farm fotowoltaicznych, elektrowni wiatrowych, wodnych i biogazowni. Rozwiązanie to pozwala maksymalizować przychody z energii, eliminując ryzyko strat związanych z ujemnymi cenami na Rynku Dnia Następnego (RDN) i zapewniając pełną obsługę procesu handlu, bilansowania oraz raportowania. Dzięki integracji z systemami SCADA, PLC lub GSM/LTE możliwe jest inteligentne, automatyczne ograniczanie produkcji w momentach nieopłacalnej generacji, co znacząco obniża koszty curtailingu i zwiększa rentowność źródeł odnawialnych.
Smart Offtake łączy klasyczny model odkupu energii z usługą technicznej optymalizacji produkcji, umożliwiając dynamiczne reagowanie na warunki rynkowe. Oferujemy elastyczne umowy odkupu energii z fotowoltaiki i innych instalacji OZE, zawierane na okres od 1 do 3 lat, z możliwością przedłużenia lub corocznej aktualizacji. Wytwórcy mogą wybierać pomiędzy ceną stałą, zapewniającą przewidywalne przychody, a ceną zmienną opartą o rynek SPOT (RDN/RDB), pozwalającą wykorzystać okresy wysokich cen.
W ramach Smart Offtake przejmujemy na siebie całość procesów operacyjnych – od prognozowania i bilansowania, przez zarządzanie gwarancjami pochodzenia, aż po miesięczne fakturowanie i raportowanie zgodne z wymaganiami SOGL i ZR. System umożliwia również zarządzanie energią na potrzeby własne, a w przypadku instalacji z magazynami energii – generowanie dodatkowych przychodów z rynku bilansującego.
To proste, transparentne i efektywne rozwiązanie, które wyróżnia nas na tle standardowych umów odbioru energii. Dzięki Smart Offtake producenci energii z OZE mogą w pełni wykorzystać potencjał swoich instalacji, chroniąc przychody nawet w warunkach zmiennych i nieprzewidywalnych cen rynkowych.
Jak działa odkup energii z fotowoltaiki?
Odkup energii z fotowoltaiki to proces, w którym energia elektryczna wytwarzana przez farmę PV trafia do sieci i jest sprzedawana wybranemu podmiotowi – tzw. agregatorowi energii lub spółce obrotu. W odróżnieniu od systemu prosumenckiego, gdzie nadwyżki energii są rozliczane w net-billingu, w przypadku instalacji komercyjnych cała wyprodukowana energia stanowi towar handlowy – sprzedawany po cenach rynkowych lub ustalonych indywidualnie w umowie.
Proces odkupu zaczyna się od zawarcia umowy sprzedaży energii między właścicielem instalacji a odbiorcą energii. To dokument, który określa:
- model rozliczenia (rynkowy SPOT, stała stawka, kontrakt PPA),
- okres obowiązywania umowy,
- sposób raportowania produkcji i bilansowania,
- warunki odbioru oraz rozliczenia kosztów i podatków.
W praktyce, energia wytwarzana przez farmę PV jest przesyłana do sieci operatora systemu dystrybucyjnego (OSD). Dane z liczników są przekazywane do agregatora, który następnie sprzedaje energię na giełdzie lub bezpośrednio dużym odbiorcom, np. zakładom przemysłowym. Ostateczna cena odkupu jest więc powiązana z:
- cenami na Rynku Dnia Następnego (RDN) lub Rynku Dnia Bieżącego (RDB),
- godzinami produkcji energii (w południe ceny bywają niższe z powodu nadpodaży PV),
- oraz strategią zarządzania generacją i ryzykiem cenowym.
Modele odkupu energii z fotowoltaiki
W Polsce funkcjonuje kilka modeli współpracy pomiędzy wytwórcą a odbiorcą energii:
- Umowa SPOT (rynkowa) – energia sprzedawana jest po cenach aktualnych z giełdy energii (TGE). W tym modelu wytwórca korzysta z potencjalnych wzrostów cen, ale ponosi też ryzyko ich spadków.
- Umowa ze stałą stawką (Fixed Price) – pozwala z góry ustalić cenę sprzedaży energii na określony okres (np. 6 lub 12 miesięcy), co daje przewidywalność przychodów.
- Umowa PPA (Power Purchase Agreement) – kontrakt długoterminowy (zwykle 5–15 lat), w którym odbiorca energii (np. fabryka, sieć handlowa, uczelnia) kupuje ją bezpośrednio od producenta. Umowy PPA stają się coraz popularniejsze, ponieważ zapewniają stabilność cen i możliwość finansowania inwestycji bez udziału aukcji.
Znaczenie agregatora energii
W większości przypadków wytwórcy nie sprzedają energii samodzielnie, lecz korzystają z usług agregatorów energii – wyspecjalizowanych podmiotów posiadających koncesję na obrót energią oraz wpis do rejestru PSE. Agregator odpowiada za:
- bilansowanie handlowe,
- raportowanie danych do PSE,
- rozliczenia z OSD,
- oraz wypłatę środków producentowi.
Dzięki temu właściciel farmy PV nie musi angażować się w zawiłości rynku energii – wystarczy, że udostępnia dane pomiarowe i odbiera wynagrodzenie za sprzedaną energię.
Odkup energii z fotowoltaiki to więc nie tylko transakcja handlowa, ale cały zespół działań, który łączy wytwórcę, agregatora, operatora sieci i rynek hurtowy energii. Dobrze skonstruowana umowa odkupu pozwala zoptymalizować przychody, ograniczyć ryzyko i utrzymać rentowność projektu PV w długim terminie.
